İran-Türkiye sınır dağları ile birleşir.Hakkari İli'nde, Nehil Vadisi
ile Şemdinli'nin doğusunu kaplayan dağlar, Zap, Nehil, Avarobaşin,
Şemdinli ve Hacıbey sularının havzaları ile İran'daki Urmiye kapalı göl
havzasının su bölümü çizgisini oluşturur. Türkiye-İran sınırı bu ara
üzerinde geçmektedir.Güneyden kuzeye doğru 3.150m yükseltili Çimen Dağı ,
2.954m yükseltili Karacadağı 3.008m yükseltili Beyazdağ ve 3.807m
yükseltili Mordağ, en önemli doruklardandır.
Cilo Dağı'yla, Şemdinli yöresinin yüksek dorukları ve sınır dağlarının
yüksek bölümleri ,derin çukurlar, irili ufaklı taşlar ve buzullarla
kaplıdır.
Genellikle, çıplak olan bu dağların, yalnızca güneye bakan bölümlerinde
ve yer yer vadi yamaçlarında meşe ve ceviz ağaçlarına rastlanır. Yüksek
kesimler karlarla kaplıdır.
Hakkari Doğal Yapı
Hakkari İli, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneydoğu ucunda 42 10've 44 50'
doğu boylamları ile 36 57 ve 37 48' kuzey enlemleri arasında yer alan
bir sınır ilidir .
İl merkezinin denizden yüksekliği 1.720 m' dır. 9.521 km2'lik il alanı ,
güneyden Irak, doğudan İran toprakları ; kuzeyden Van , batıdan Şırnak
illeriyle çevrilidir .
İl topraklarını, doğudan İran sınır dağları; kuzeyden Başkale ovaları ,
Karadağ, Nordüz Platosu, Terma Dağı; batısında ise Tanin dağları gibi
doğal sınırlar kuşatır. İlin güneyindeki doğal sınırı eski Arabistan
kütlesinin kuzeye doğru sokulan oldukça dalgalı uçları oluşturur.
Yeryüzü şekillerinin yaklaşık %88'ini dağların oluşturduğu Hakkâri
illinde toprakların %86'sı tarıma elverişlidir .Bununla birlikte ekili -
dikili alanın il alanı içindeki payı ancak %1.4'tür .
Türkiye topraklarının %1.2'sini kaplayan ve 1980'de 155 000 kişinin
yaşadığı ilde km2'ye 16 kişi düşmekteydi . Bu önemsiz nüfus varlığıyla
ülke nüfusu içinde binde 3.5 gibi bir paya sahip olan Hakkâri Türkiye
illeri arasında sondan bir önceki sırada bulunuyordu .
Hakkari Yer Yüzü Şekilleri
Van Gölü'nün güneydoğusuna düşen ve doğuda
İran, Irak sınırına dek uzanan Hakkâri il alanı , Türkiye'nin en sarp
ve dağlık yörelerinden biridir . 1941'de yapılan Birinci Coğrafya
Kongresi'nde , "Hakkâri Bölgesi" olarak adlandırılan Doğu Anadolu'nun
güneyindeki bu yöre Asya ve Avrupa dağlarının birbirine yaklaşması ve
sıkışmasıyla yükselmiştir. Yüksek plato ve dağlar, genellikle kuzeyden
güneye ve doğudan batıya uzanan havzalarla parçalanmış olmakla birlikte,
vadilerin çok der , dik ve genç olması nedeniyle, ovalık alanlar son
derece sınırlıdır.
Hakkari Platolar ve Yaylalar
Hakkari il alanının, %10,3'ü platolarla kaplıdır III. Zamanının
sonlarında Avrupa ve Asya dağlarının birbirlerine yaklaşmasıyla yükselen
bölgede kalkerli ana yapı ,iklim ve suyun etkisiyle kubbeleşmeye
başlamıştır. Kubbeleşmenin başlamasıyla ,toprakların, suya buzul ve ısı
farkına dayanıksız yerleri ,vadi ve çöküntü olukları şeklinde
oyulmuştur.Böylece ,dar boğaz ve çöküntü alanlarıyla parçalanmış geniş
plato düzlükleri ortaya çıkmıştır.Bunların en önemlileri Nordüz ,
Feraşin ,Mirgezer ve Mendin platolarıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder