Merkez ilçe Zap vadisinin 3 km kadar batısında, yükseklikleri 3500 ile 4000 metreyi bulan Reşko, Cilo, Karadağ ve Sümbül dağları ile çevrili bir alanda yar almaktadır. Bu alanın yüksekliği 1600 ile 1700 metredir. Merkez ilçe güneyde Çukurca üzerinden Irak’a, Yüksekova ilçesinden İran’a ve Başkalı üzerinden Van’a giden yollarla çevre illere ve komşu ülkelere bağlanmaktadır. Merkez ilçenin 2000 yılı sayımına göre toplam nüfusu 77.532 kişidir. Bu nüfusun 58.145 kişisi ilçe merkezinde, 19.387 kişisi de köylerde yaşamaktadır. İlçe merkezine bağlı Durankaya adında bir beldesi ile 34 köy ve 138 mezra bulunmaktadır. Yüzölçümü 7121 metre karedir. Doğuna İran, güneyde Irak devletleri ile komşudur. Ülke içindeki sınırlarımızda ise kuzeyde Van ilinin Başkale, Gürpınar ve Çatak ilçeleri, batı sınırımızda da Şırnak ilinin Uludere ve Beytüşşebap ilçeleri ile sınır komşuluğumuz vardır. Kışı erken gelir ve geç biter. Çok kar yağar. Yazları kısa sürer, sıcak ve kurak geçer.
İlçede hangi tarihte yerleşime geçildiği ve hangi toplulukların yaşadığı kesin olarak bilinmemekle, ilçe, Urartu uygarlığının ilk yerleşim yerlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Abbasiler bu küçük yerleşim yerini Mir denilen dini, siyasi, askeri otoritesi olan kişiler eliyle yönetmişlerdir. Selçuklular döneminde Çukurca, İmadiye Beyliğine bağlanmıştır. Selçuklulardan sonra Osmanlı döneminde Hakkâri Beyliğine tabi olmuştur. 1880 yılında Şarki-Çal adıyla kaza teşkilatı kurularak Van sancağına, 1890 yılında ise; tekrar nahiyeye dönüştürülerek Hakkâri Beyliğine bağlanmıştır. Birinci dünya savaşında Ruslar ve Nasuriler Çukurca’yı yakıp, yıkmışlar. Musul sorunu ile önem kazanan Çukurca 1926 yılında Ankara Antlaşması ile Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisine alınmış ve 1953 yılında ilçe yapılmıştır. Eski adı Çal olan Çukurca Irak sınırının sıfır noktasında 480 km2 yüzölçümüne sahiptir. Doğuda Yüksekova, batıda Şırnak kuzeyde Hakkâri Merkez ilçe ve güneyde Irak devletiyle çevrili bir ilçedir. İlçede 16. Yüzyıl Osmanlı mimarisinin güzel bir örneği olan Emirşaban Medresesi vardır.
Şemdinli’nin, tarih çağına Sümerler ve Akad’lar la girdiği savaş sonunda hâkimiyet kuran Urartular ve Asurlar bölgede uzun süre yaşamışlardır. Hz. Ömer devrinde İslam orduları bu bölgeyi Müslüman bölgesine katmıştır. Yavuz Sultan Selimin 1514 yılında Çaldıran zaferinden sonra Osmanlı egemenliğine girmiştir.Rusların 1853 yılında Türklere savaş açması sonucunda, Dağıstanlı Şeyh Şamil ile işbirliği yapan Şemdinli’li Seyit Taha düşmana karşı cihad ilan etmiştir. Dört defa Rus işgaline maruz kalmıştır. 1926 yılında yapılan Ankara Antlaşması ile Musul ve Hakkâri’nin 5 bölgesi sınır dışı kaldı. Nihayet Çölemerik (Hakkâri), Gever (Yüksekova), Şemdinan (Şemdinli) ilçelerinden meydana gelen Hakkâri vilayeti kuruldu. Cumhuriyet döneminde bir süre Van vilayeti içinde kaldı. 4 Ocak 1936 tarihinde Hakkâri vilayet olunca Şemdinli de tekrar Hakkâri’ye bağlandı. Derecik adıyla bir beldesi mevcuttur. Tarihi taş köprü, Kayme Sarayı, Kelat Sarayı ve Kara Kilisesi gibi tarihi ve turistik yerleri mevcuttur. Seyit Taha-i Hakkâri Hazretleri isimli zat bu ilçenin Nehri köyünde meftundur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder